دوره حقوق مدنی ارث جلد دوم

دوره حقوق مدنی ارث جلد دوم

 حجب حرمان که به نام حجب اسقاط و حجب کل هم نامیده شده است از دید فقه امامیه روی پایه قاعده معروف الاقرب یمنع الابعد نهاده شده است به این شرح: برای وراث سه طبقه در نظر گرفته شده است که طبقه اول اقرب از طبقه دوم است و طبقه دوم اقرب از طبقه سوم است این قرب و بعد که بین طبقات وجود دارد روی هم رفته از نصوص شرع به دست آمده است و از قواعد حاصله از عقل نیست و شرح این امر در بخش اول کتاب گذشت. در داخل طبقه اول و طبقه دوم دو صنف وجود دارد: پدر و مادر صنف اول هستند و اولاد صنف دوم است. در طبقه دوم هم اجداد و جدات صنف اول هستند و برادر و خواهر و فرزندان آنان صنف دوم هستند. در طبقه سوم یک صنف وجود دارد. در درون هر صنف خویشاوندان به حسب بطون یا درجات ممکن است به متوفی نزدیکتر یا از او دورتر باشند پس همانطور که در رابطه طبقات وراث قاعده الاقرب یمنع الابعد به کار می رود در میان خویشاوندان هم صنف و هم طبقه نیز به علت اختلاف درجات قاعده الاقرب یمنع الابعد بکار برده می شود. یک نمونه از اعمال این قاعده را با کمال صراحت در ماده ی 890 ق-م می توان دید که می گوید: در بین وراث طبقه دوم اگر برای متوفی برادر یا خواهری نباشد اولاد اخوه هر قدر که پائین بروند قائم مقام پدر یا مادر خود بوده با هریک از اجداد متوفی که زنده باشند ارث می برند لکن در بین اجداد یا اولاد اخوه اقرب به متوفی ابعد را از ارث محروم می کند.